Psychoza z punktu widzenia pacjenta

Spis treści:

1. Psychoza – czym jest?
2. Czy w psychozie występują urojenia?
3. Psychoza – objawy
4. Psychoza – kiedy wezwać pogotowie?
5. Psychoza – na czym polega terapia?

Psychoza – czym jest?

Psychoza jest ogólnym terminem, którego można użyć do opisania całej grupy ludzkich zachowań. Mogą one mieć różne przyczyny i dlatego nie jest traktowana jako osobna jednostka chorobowa. W mowie potocznej termin ten jest często nadużywany do określania wszelkich "nienormalnych" zachowań.

Psychoza (gr. psyche - umysł i osis - szaleństwo) - zaburzenie psychiczne definiowane w psychiatrii jako stan umysłu, w którym doznaje się silnych zakłóceń w percepcji rzeczywistości. Osoby które doznają stanu psychozy mogą doświadczać halucynacji, paranoidalnych urojeń i obsesji, nagłych zmian osobowości, a ich sposób myślenia ulega zwykle całkowitej dezorganizacji. Bardzo często osoba w stanie psychozy nie ma jej świadomości i wydaje się jej, że funkcjonuje normalnie. Kto dziś nie pamięta filmów „Psychoza” Alfreda Hitchocka lub „Wstręt” Romana Polańskiego? Oba filmy świetnie nakreślają zjawisko psychozy i paranoi. Stany psychotyczne potrafią pojawić się znikąd (wywoływane one są przez zaburzenia w funkcjonowaniu nueroprzekaźników w mózgu) i mieć ogromne znaczenie i wpływ na życie pacjentów.

Psychoza z lekarskiego punktu widzenia jest zwykle traktowana jako symptom poważnej choroby psychicznej takiej jak np: schizofrenia i depresja dwubiegunowa. Czasami jest też skutkiem zwykłej depresji lub nadużywania środków psychotropowych. Podczas psychozy często doświadcza się halucynacji i urojeń. Halucynacje – doświadczenia zmysłowe (dotyczy to wszystkich zmysłów), które nie są wywoływane żadnym bodźcem z zewnątrz. Na przykład osoba w stanie psychozy Może słyszeć głosy, czuć zapachy (np. pomarańczy) albo dotyk na skórze. Osoba chora jest przekonana, że halucynacje są prawdziwe, mimo że nie ma to poparcia w rzeczywistości.

Czy w psychozie występują urojenia?

Urojenia – zaburzenia myślenia polegające na posiadaniu fałszywych przekonań, błędnych sądów, w które osoba zaburzona mocno wierzy, mimo iż te przekonania niedorzeczne. Sądy te i przekonania nie mają odzwierciedlenia w rzeczywistości. Osoba w stanie psychozy nie bierze pod uwagę dowodów przeczących jej przekonaniom i nie potrafi przyjąć perspektyw innej osoby, która się z nią nie zgadza. Często spotykane urojenia to na przykład przekonanie, że inne osoby potrafią nam czytać w myślach lub myśli są nam prze kogoś ”wkładane” do głowy. Inne często spotykane urojenie to przekonanie, że jakaś zewnętrzna siła nas kontroluje. Urojenia rzadko są spójnym systemem przekonań, ale osoba w stanie psychozy nie potrafi dostrzec niekonsekwencji, bądź absurdalności takich przekonań.

Doświadczenia pacjentki pozwoliły jej doznać stanu psychozy z halucynacjami i urojeniami. Przekonała się również, jak wielkie znaczenie ma psychoterapia dla uzyskania poczucia sensu w ogromie cierpienia związanego z chorobą. Psychoterapie umożliwiły jej powrót do zdrowia, przezwyciężyły opór wobec zażywania leków, który prowadzi do tragicznych następstw – nawrotu psychozy. Choroba pacjentki była poprzedzona trzydniowym okresem zespołu paranoidalnego, podczas którego nie spała, nie jadła i nie miała poczucia rzeczywistości. Stanowi psychotycznemu towarzyszyło straszne przeświadczenie zawieszenia między światem żywych a umarłych.

Psychoza – objawy

Pewnej soboty obudziła się z przeświadczeniem, że umarła, a świat realny nagle przestał istnieć. Było to takie uczucie jakby obudziła się już w zaświatach, a życie „po tamtej stronie” było lustrzanym odbiciem życia jakie do tej pory prowadziła. Wszystko było takie samo, jedynie towarzyszyło jej przejmujące uczucie, że wraz ze swoją rodziną przeniosła się poza granicę żywych. Pozostawało jedynie pytanie, czy znajduje się w piekle, czy w niebie. Przez cały czas bardzo intensywnie odbierała bodźce ze świata zewnętrznego – blask słońca, cień, który rzucały drzewa. Podczas psychozy niemal stale czuła zapach świeżych róż – przejmujący tak, jak perfumy. Przepływające chmury ukazywały jej to, co za chwilę miało się wydarzyć w jej życiu, układały się w piękne lub groteskowe postaci jak z bajek. Pacjentka panicznie bałap się tego, że znajdzie się w piekle i za każdym razem kiedy zachodziło słońce jej obawy wzrastały.

Ludzie, których widziała poruszali się w zwolnionym tempie i wydawali się szczęśliwi – do niektórych nawet podchodziła i pytała, czy rzeczywiście czują się szczęśliwi. Kiedy jechała samochodem miała wrażenie, że w ogóle się nie porusza, jest w świecie wyjętym ze starego filmu, w którym przesuwał się sam obraz. Ponieważ nie czuła prędkości, nie czuła też ruchu. Kiedy chodziła było tak, jakby pod nią przesuwał się sam chodnik, a ona nie mogła złapać równowagi. Najgorsza była jednak obawa o jej mamę i przeświadczenie, że w niedługim czasie umrze lub przydarzy jej się coś złego. Pacjentka doznawała także urojeń – zdawało jej się, że patrząc w oczy mamie, czyta jej myśli (co często występuje w stanie psychozy). Przez cały czas trwania ataku psychotycznego towarzyszył jej paniczny strach i chęć ucieczki.

Miała także zaniżone poczucie własnej wartości, zdawało jej się, że jest niegodna by w ogóle istnieć. Pacjentka pamięta także, że z uczucia kompletnego zdruzgotania wyrwał ją blask słońca padający prosto na nią – myślała nawet chwilowo, że doznaje pewnego objawienia.

Psychoza z punktu widzenia pacjenta, fot. shutterstock

Psychoza – kiedy wezwać pogotowie?

Dodam jeszcze, że ledwo uszła z życiem – jej strach popchnął ją do próby ucieczki przez okno z własnego pokoju (oczywiście nie zdawała sobie wtedy sprawy z niebezpieczeństwa). Występowaniu psychozy nie można zapobiec, można jedynie leczyć jej objawy, by nie doszło do następnego ataku. Psychozę można leczyć poprzez psychoterapię (w moim przypadku okazała się bardzo skuteczna), farmakologicznie lub metodą wstrząsów. Działające na terenie całej Polski poradnie zdrowia psychicznego zajmują się leczeniem różnego rodzaju zaburzeń: depresją, psychozą, chorobą afektywna dwubiegunową.

Poradnie prowadzą ponadto działalność edukacyjną, której celem jest przekazywanie wiedzy w zakresie ww. zaburzeń - ich wczesnego rozpoznawania oraz leczenie objawów zapowiadających nawrót choroby. W ramach działań edukacyjnych pacjenci mogą uzyskać informacje dotyczące radzenia sobie z objawami zaburzeń psychicznych – są to przeważnie informacje na temat leków - powodującymi dezorganizację życia codziennego. Poradnie zdrowia psychicznego organizują różnego typu terapie, adresowane zarówno do osób indywidualnych, jak i małżeństw, rodzin oraz grup.

Psychoza – na czym polega terapia?

W ramach terapii grupowej organizowane są spotkania prowadzone przez psychoterapeutę dla grupy osób z podobnymi problemami. Psychoza nie jest nieuleczalna, im wcześniej zacznie się leczyć objawy tego zaburzenia, tym większe prawdopodobieństwo, że może dojść do tylko jednego rzutu choroby np. Schizofrenii.

Leczona choroba może nigdy więcej już nie zaatakować. Opisana pacjentka przeżyła tylko jeden atak psychotyczny i została poddana leczeniu. Najpierw przyjmowała lolzapinę lecz ze względu na przyrost masy ciała przyjmuje teraz aripiprazol. Ma teraz nadzieję wyleczyć się z choroby i funkcjonować tak, jak „normalni” ludzie.